Humm-jamm ég fann þessa smágrein mína um Arnold og ákvað að skella henni bara hérna inn. Ekki það að hún getur nú varla talist sem blogg, en so vatt-þetta er mín síða!
Sagan af hetjunni og ferð hennar að takmarki sínu (leitinni að heilaga gralnum) er í aðalatriðum ávallt sú sama. Propp hefur sett hetjuferðina upp í 31 lið og flestir þeirra finnast í öllum hetjufrásögnum, bæði í samtímanum og fortíðinni. Hetjan stendur alltaf fyrir ákveðin gildi sem eiga sér rætur í fortíðinni og er því stöðug og íhaldssöm, formúluseruð. Kvikmyndaðar hetjusögur eru þar engin undantekning, nema síður sé, enda hafa þær gjarna verið kallaðar formúlumyndir. Formúlan sjálf gegnir hlutverki í hetjusögum og tengist þar áráttu/þrá eftir kunnugleika. Formúlan er því samspil endurtekningar og frávika. Hetjan er miðpunktur hasar- og ofurhetju- kvikmynda, hún er skýrt afmökuð og yfirleitt fyrirfram ákveðin persóna, karlmennska og líkamsmyndmál eru megin einkenni hetjunnar.
Arnold Schwarzernegger hetja/stjarna
Arnold Schwarzenegger hefur skapað sér sess meðal langlífustu formúluhetjanna í afþreyingarmyndum. Hann hefur leikið margar ólíkar hetjur og er því sjálfur orðin að hetjuímynd, enda leikur hann alltaf sjálfan sig að einhverju leyti.— Dæmi um hvernig hann leikur sjálfan sig er hvernig hann heldur alltaf sínum sterka austuríska hreim, sem er óneitanlega eitt af því sem gerir Arnold að Arnold.— Annað sem gerir A.S. sérstakan er hvernig hann beitir sjálfsíróníu og hvernig hann paródíserar formúluna. Hann er meðvitaður um að vera að leika í formúlu mynd og að hann er sjálfur, bæði sem sköpuð persóna og leikari, hluti af þessari formúlu. Það að A.S. sé stjarna í kvikmynd veitir myndinni og persónunni sem hann leikur aðra merkingu en ef einhver annar léki hlutverk stjörnunnar, hann er orðin að hetjuímynd sem ber í sér merkingarauka í sjálfu sér og þessi merkingarauki hefur orðið til með sjálfsmeðvitund og íróníu sem einkennir margar myndir hans. Terminator 2 ber til að mynda þessa auknu merkingu með hann í hlutverki verndandi gjöreyðanda í stað gjöreyðandi gjöreyðanda, ef Sly Stallone hefði leikið verndarann hefði merking persónunnar orðið önnur. (Arnold er að sjálfsögðu ekki eina stjarnan sem hefur skapað sér þess konar ímynd.)
Arnold Schwarzernegger
—framhaldsmyndin—
Undanfaran að breytingum gereyðandans má sjá í kvikmyndinni Kindergarten Cop þar sem A.S. er í upphafi harður nagli, tilbúin að gera hvað sem er til að ná í vonda karlinn en verður að lokum „mjúkur” leikskólakennari sem þráir ekkert heitar en að eignast fjölskyldu. Sú mynd býður þannig uppá ákveðinn lykil að breytingunum sem munu verða á hetjuímynd A.S. – sem reyndar gengur enn lengra og mýkjist enn meira í kvikmyndinni Junior, þar sem hann gerist kynskiptingur og gengur með barn. Og í myndinni True Lies er hann svo búinn að sameina hetju eiginleika sína og fjölskylduþrá, þar hann er elskandi eiginmaður með fjölskyldu en jafnframt hetja sem starfar við að vera verndari þjóðar sinnar innan leyniþjónustunnar. Þarna er hetjan/stjarnan A.S. búin að varpa ljósi á undirliggjandi frásagnartengsl fjögurra ólíkra kvikmynda og jafnframt sýnt fram á hugmyndafræðilegt samhengi þeirra. A.S. verður því nokkurskonar menningalegur lykill að ólíkum kvikmyndasjönrum og einnig þeim breytingum sem kynferðisímynd hetjunnar gengst undir á tíunda áratugnum. Með sjálfsmeðvitund sinni gerir A.S. ferð hetjunnar ekki einungis að táknrænu þroskaferli í hverri mynd fyrir sig, heldur gerir hann það mögulegt að lesa allar sínar hetjuímyndir sem heild, sjálfsmeðvitund hans beinlínis kallar á að þær séu skoðaðar sem heild, því hann vísar óspart til annara persóna sem hann hefur leikið. Setningin „I´ll be back” er dæmi um það. Fyrst í Termintor 1 seinna í The Running Man, The Last Action Hero, og sennilega fleiri kvikmyndum segir hann þessi frægu orð. Drengurinn í The Last Action Hero segir við A.S. „you always say that” og vísar þannig til hinna myndanna. Þannig vinnur hann einnig með hetjuímynd sína utan hvíta tjaldsins og hetjuímyndin hefur færst yfir á hann sjálfan, persónan A.S. er orðin að hetju og hetjugerfið hans er líkaminn. Áhrifin sem þessi sjálfsmeðvitund A.S. hefur haft á hetjuímyndina er þá nokkurn vegin sú að hann er orðinn að hetju, í lifanda lífi, ekki aðeins á hvíta tjáldinu. Þau gildi sem hann hefur holdgað á hvíta tjaldinu verða hluti af honum sjálfum, sem verður svo hægt að lesa í myndum hans sem heild, ekki svo að skilja að áhorfandinn geri ekki greinamun á skálduðum persónum sem hann leikur og þeirri persónu sem hann er utan kvikmyndahúsanna – það væri náttúrulega geðveiki, en ímynd stjörnunnar hefur alltaf áhrif á hetjuna sem hann leikur. (Hver á eftir að skoða ofurhetjuna Superman í samnefndum myndum eins og áður, nú þegar Christopher Reeves/Superman er bundin hjólastól?) Hinn mjög svo uppbyggjandi stjörnuímynd A.S. rennir stoðum undir gildandi viðmið í samfélaginu og þannig tekst leikaranum að aðlaga þessi gildi persónu sinni og nýta þau í t.d. stjórnmálum – eins og nýjustu fréttir herma!
Líkaminn = búningur
Líkaminn er ákveðinn búningur fyrir hetjuímynd A.S. og það er líkami hans sem skilgreinir hann sem hetju. Ofurhetjur eru aftur á móti klæddar í gerfi sem skilgreina þær sem slíkar. A.S. klæðist reyndar hetjubúningi í Jingle All the Way, hann beinlínist verður að ofurhetju eftir langan eltingarleik við ofurhetjudúkku. En þar breytist hann í augum sonar síns í hetju, burt séð frá því hvort hann er í búningnum eða ekki. Superman er hins vegar bara hetja í búningnum. Clark Kent er ekki hetja án búningsins, án hans er hann feiminn og óframfærin blaðamaður sem þorir ekki að bjóða hinni íðilfögru Lois Lane á stefnumót. Það er ekkert hetjulegt við Clark og sjálfsírónía Superman myndanna fellst í rauninni í því hversu mikill auli Clark Kent er, þrátt fyrir að vera Superman. En Arnold er hetja af því líkaminn er hans búningur og hann hefur sannað sig án þess að þurfa á grímu að halda. Ofurhetjan er líka á jaðri samfélagsins og ekki alltaf ljóst hvort henni gangist gott eitt til. Batman er umdeildur í Gotham, sumir telja að glæpirnir fylgi honum, Batman og Superman eru líka kvaldir á annan hátt heldur en hefðbundnar hetjur A.S. Þeir kynntust aldrei sínum raunverulegu foreldrum og hafa því aldrei að náð eðlilegum félagsþroska (ekki það að persónur A.S. séu beinlínis meistarar í þeirri list er nefnist mannleg samskipti) Batman og Superman eru hluti af samfélaginu sem þeir búa í en hefja sig samt yfir það í uppreisn og klæddir búningum brjóta þeir hefðir og reglur sem ríkjandi eru í samfélaginu. Þeir halda líka raunverulega nafni sínu leyndu og skilja sig persónulega frá búningnum. Batman myndirnar eru samt augljóslega teiknimyndasögur og írónísera það. Þær eiga sér stað í ímyndaðri, tímalausri borg einhversstaðar í Bandaríkjunum, Superman er aftur á móti mennskara og nær raunveruleikanum. Superman myndirnar gerast í New York samtímans, en sú New York sem sýnd er dregur saman það sem stórborgir standa fyrir. Myndir A.S eiga sér ákveðinn stað og tíma, þær eru „raunverulegar”—svo langt sem það nær! Áhorfandinn á að getað samsamað sig hetjunni sem A.S. leikur, en ef um ofurhetju er að ræða er nóg að kaupa náttfötin — það eru ekki til nein Arnoldsnáttföt.
